معرفی و تاریخچه
* درباره جهاددانشگاهی
در پی فرمان رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (قدس سره) در تاریخ 1359/3/23 مبنی بر تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی، ستاد مزبور در جلسه مورخ 1359/5/16 به منظور تحقق بخشیدن به اهداف انقلاب فرهنگی، جهاددانشگاهی را به عنوان یک نهاد انقلابی و برخاسته از انقلاب فرهنگی تاسیس کرد.
پس از تبدیل ستاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی، اساسنامه این نهاد در تاریخ 1365/9/11 مورد تجدید نظر قرار گرفت و با حذف وظیفه مشارکت در مدیریت اداره دانشگاه ها و تاکید بر انجام فعالیت های فرهنگی و تحقیقاتی به منظور اسلامی شدن دانشگاه ها به تصویب رسید.
بار دیگر شورای عالی انقلاب فرهنگی با توجه به شرایط جدید دانشگاه ها در تاریخ 1369/8/22 مصوبه ای را به تصویب رساند که در آن جهاددانشگاهی به عنوان پلی میان دانشگاه و بخش صنعتی، خدماتی کشور معرفی شد.
در این مصوبه دو وظیفه عمده انجام تحقیقات علمی و فعالیت های فرهنگی هم‌چنان برعهده‌ی این نهاد است. بر مبنای این مصوبه اساسنامه جدید جهاددانشگاهی به شرح ذیل به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید:
جهاددانشگاهی نهادی است عمومی و غیردولتی زیرنظر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دارای شخصیت مستقل و از لحاظ اداری، استخدامی و مالی تابع مقرراتی است که در چارچوب اختیارات قانونی به تصویب هیات امنای جهاددانشگاهی می‌رسد.
* اهداف:
- گسترش تحقیقات و شکوفایی روحیه تتبع و استعدادها در سطح جامعه برای نیل به خوداتکایی
- توسعه امور فرهنگی در سطح جامعه از طریق همکاری با حوزه، دانشگاه و سایر مراجع و نهادهای فرهنگی به خصوص برای نسل جوان
- گسترش طرح های کاربردی و نیمه صنعتی از طریق پیوند با مراکز علمی و تحقیقاتی به منظور به کارگیری نتایج پژوهش
* وظایف کلی جهاد عبارت است از:
1- تبلیغ و ترویج فرهنگ و هنر اسلامی و برنامه ریزی فرهنگی و تربیتی و ایجاد آمادگی فکری و مکتبی در قشر جوان به ویژه دانش آموزان دبیرستانی و دانشجویان به منظور مقابله با غرب زدگی و انحرافات در چارچوب سیاست های فرهنگی کشور
2- ایجاد تشکیلات مناسب به منظور تالیف، ترجمه و انتشار کتب، نشریات نتایج تحقیقات و مقالات علمی، فرهنگی و تولید مواد کمک آموزشی
3- انجام دادن تحقیقات توسعه ای و کاربردی
4- پی گیری طرح های تحقیقاتی جهاد تا پایان مرحله نیمه صنعتی و صنعتی
5- ارایه خدمات علمی – فنی در زمینه های مختلف مورد نیاز جامعه
6- حمایت، تشویق و جذب دانشجویان و پژوهشگران جوان و مستعد و برنامه‌ریزی و ایجاد شرایط و امکانات لازم به منظور فراهم آوردن زمینه فعالیت های علمی و پژوهشی آنان بر مبنای شناخت مشکلات واقعی و نیازهای تخصصی جامعه
7- اجرای دوره‌های رسمی آموزش‌های علمی–کاربردی مطابق ضوابط و مقررات آموزش عالی کشور
8- ایجاد تشکیلات آموزشی و تحقیقاتی مطرح شده در بندهای این ماده براساس قوانین و مقررات آموزش عالی
9- مشارکت در ایجاد زمینه های مناسب برای اشتغال بیشتر فارغ‌التحصیلان دانشگاهی
تبصره:
خدمات علمی فنی شامل: انجام دادن آزمایش های کیفی، بررسی پیشنهاد استانداردها، جمع آوری و پردازش داده های علمی ، انتشار مدارک و داده های علمی، ترویج فنون و انجام دادن مشاوره علمی و ارائه کمک های فنی و انجام دادن خدمات بهداشتی و درمانی و تشخیص پزشکی می شود.
* ارکان جهاددانشگاهی:
ارکان این نهاد عبارتند از:
عالی ترین مرجع سیاستگذاری (هیات امناء)
تعیین کننده خط مشی و ناظر بر فعالیت ها (شورای علمی)
بالاترین مقام اجرایی (رییس جهاددانشگاهی)
این نهاد در حال حاضر علاوه بر دفتر مرکزی، دارای 11 سازمان جامع استانی، 33 واحد، 3 پژوهشگاه، 29 پژوهشکده، 7 سازمان و مراکز تخصصی (شامل 4 مرکز پژوهشی و تجاری سازی، 7 سازمان فرهنگی «3 خبرگزاری، 3 سازمان و 1 مرکز افکارسنجی»، یک مرکز آموزش مهارتی و تخصصی با 157 مرکز در سراسر کشور)، 2 دانشگاه، یک دانشکده، 6 موسسه آموزش عالی، یک موسسه علمی و کاربردی با 41 مرکز تابعه در سراسر کشور، 3 پارک علم و فناوری، 62 مرکز رشد، نوآوری، شکوفایی و شتابدهی، 2 برج فناوری و 19 شرکت است.
آنچه در پی می‌آید معرفی و خلاصه‌ای از اهم فعالیت‌های جهاد دانشگاهی در حوزه‌های پژوهشی، آموزشی، فرهنگی و اشتغال است.
* سند جایگاه جهاددانشگاهی در چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران
با اتکال به عنایت خداوند منان، در سایه ایمان و کوشش جهادگران دانشگاهی، در مسیر تحقق آرمان ها و اهداف والای انقلاب اسلامی، قانون اساسی و انقلاب فرهنگی، در چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران :
”جهاد دانشگاهی نهادی است انقلابی با هویت اسلامی، بر خوردار از منابع انسانی متعهد و کارآمد، الهام بخش و موثر در کشور، پیشگام در توسعه علم، فناوری و فرهنگ با تعامل سازنده در عرصه ملی و بین المللی“
* جهاددانشگاهی نهادی است انقلابی با هویت اسلامی:
- معتقد و ملتزم به آرمان ها، ارزش ها ومدافع اهداف انقلاب اسلامی و حضرت امام خمینی(ره)، پیرو ولایت فقیه و رهبری نظام، متعهد به اهداف انقلاب فرهنگی، با ساختار نهاد عمومی غیردولتی
برخوردار از منابع انسانی متعهد و کارآمد:
- مومن، انقلابی، متخصص، خلاق، پرتلاش، خودباور، مسئولیت‌پذیر، دارای روحیه کار جمعی و ملتزم به فرهنگ جهادی
* الهام بخش و مؤثر در کشور:
- الهام بخش در نو اندیشی و پویایی علمی و فرهنگی در جهت نیل به خودباوری، خوداتکائی و تقویت هویت ایرانی - اسلامی
- مؤثر در تشخیص چالش‌ها، مسائل و نیازهای علمی، فرهنگی و اجتماعی کشور، ارائه راه حلهای هوشمندانه و تأثیرگذار در نظام تصمیم سازی و تصمیم گیری کشور
* پیشگام در توسعه علم، فناوری و فرهنگ:
پیشگام در:
- توسعه قطب های علم و فناوری برای گسترش مرزهای دانش
- ”تحقیق و توسعه“ و تولید فناوری های نوین
- جذب توان علمی نخبگان
- پژوهش های کاربردی برنامه‌ریزی شده و به کارگیری نتایج حاصله
- تولید، جذب و بومی سازی فناوری های مورد نیاز
- توسعه دانشگاه غیردولتی معتبر بین‌المللی
- توسعه آموزش عالی و تخصصی با رویکرد تربیت منابع انسانی متعهد، کارآمد و کارآفرین
- صیانت از ارزش‌های انقلاب اسلامی و انقلاب فرهنگی
- ارتقای و تعمیق معرفت دینی و ترویج فضائل اخلاقی در میان جوانان در پرتو اندیشه و سلوک دینی، اجتماعی و سیاسی حضرت امام خمینی (ره)
- تبلیغ و ترویج فرهنگ و هنر اسلامی- ایرانی با رهیافتی زیبایی شناسانه، بدیع و منطبق با زمان
- پرورش خلاقیت ها و استعدادهای فرهنگی- هنری و تقویت روحیه خودباوری دانشجویان
- ارایه ایده‌ها، طرح ها و راهبردهای اثر بخش علمی - فرهنگی و ظرفیت سازی برای ایفای نقش‌های ملی در مسیر توسعه فرهنگی کشور
* تعامل سازنده در عرصه ملی و بین المللی:
از طریق:
- همکاری موثر با دستگاه ها و مراکز علمی، فرهنگی و مجموعه‌های فناوری و صنعتی در سطوح استانی و ملی برای ایفای نقش های برجسته در کشور
- همکاری علمی - پژوهشی با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی معتبر جهان برای تبادل تجربیات و دستیابی به دانش و فناوری های نوین
- گسترش همکاری بین المللی در حوزه‌های فناوری و صنعتی برای تولید ارزش افزوده و صدور محصولات و خدمات علمی، فنی و صنعتی
- همکاری گسترده فرهنگی با دانشگاه ها و مراکز فرهنگی جهان به ویژه کشورهای اسلامی برای افزایش شناخت متقابل و معرفی مظاهر تمدن اسلامی- ایرانی
- گسترش همکاری با مراکز علمی و فرهنگی، سازمان ها و نهادهای مدنی ملی و بین‌المللی برای مشارکت در حل
* چالش‌های فراروی جوامع اسلامی و کشورهای منطقه
ملاحظات:
گفتنی است که در تدوین برنامه های توسعه جهاددانشگاهی، اهداف، سیاست های کلی و شاخص های کمی کلان هر برنامه بر اساس این سند تنظیم می‌شود، به گونه‌ای که با اجرای مجموعه برنامه‌ها، این نهاد به جایگاه و نقش پیش‌بینی شده در این سند نائل شود. برنامه و بودجه‌های سالیانه نیز، متناسب با اهداف و الزامات این سند تدوین و تصویب می‌گردد.
در فرآیند دستیابی کشور به اهداف سند چشم انداز و متناسب با تغییرات اساسی در شرایط علمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و اهداف و برنامه‌های کشور، محتوای سند جایگاه جهاد دانشگاهی نیز حسب نیاز مورد بررسی و بازنگری قرار می‌گیرد.
- سند جایگاه جهاددانشگاهی در چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران در یکصد و یکمین جلسه مورخ 89/4/4به تصویب هیات امناء رسید.
*سازمان جهاد دانشگاهی آذربایجان‌شرقی
سازمان جهاد دانشگاهی آذربایجان‌شرقی همزمان با تشکیل این نهاد در سال 1359به عنوان یکی از واحدهای این نهاد در کشور فعالیت خود را با پیگیری اهداف جهاددانشگاهی کشور آغاز نمود. بطوریکه در سال‌های متمادی فراز و نشیب خود با شکل دهی و راه اندازی مراکز متعدد فرهنگی، هنری، آموزشی، پژوهشی و درمانی در سطح استان توانسته است قدم‌های اساسی را در راه اعتلای فرهنگی و پژوهشی بردارد و ضمن تداوم و کیفیت بخشیدن به فعالیت‌های خود در محیط دانشگاهی، سعی نموده نقش یک پل ارتباطی بین دانشگاه و جامعه را ایفا نماید.