نشست تخصصی «تبیین بسترهای شکل گیری جریان عاشورا» برگزار شد

به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی آذربایجان‌شرقی، حجت‌الاسلام مجتبی نظری، استاد حوزه و دانشگاه، در این نشست، گفت: ما به تاریخ پرشور اسلام بیشتر به صورت نقلی نگاه کرده‌ایم، از این رو ضرورت دارد تا یک بازخوانی در تاریخ اسلام و به خصوص روایت سرگذشت امام حسین(ع) با نگاه عقلی و تحلیلی انجام گیرد.

وی با بیان این‌که نگاه به تاریخ به دو شکل عقلی و نقلی انجام می‌گیرد، اظهار کرد: نگاه نقلی به تاریخ فقط صرف نقل قصه است در حالیکه نگاه عقلی به تاریخ نوعی نگاه تحلیلی، علمی و فلسفی بوده و پاسخ به چراها است.

نظری، با بیان این‌که سه نوع جامعه قابل تصور است، ادامه داد: گاهی یک جامعه، حق است و ارزش‌های فطری بر آن حاکم هستند اما گاه جامعه‌ای، باطل بوده و ضدارزش‌ها بر آن حاکم می‌شوند، نوع سوم جامعه نیز جامعه دارای شبهه است.

این استاد حوزه و دانشگاه، با بیان اینکه جامعه باطل و حق دارای یکسری شاخص‌های مخصوص به خود هستند، گفت: جامعه باطل دارای شاخص‌های یک جامعه جاهلیت است که بر اساس آن‌ها، در این جامعه خدامحوری وجود ندارد و مملو از حس تعصب است. شعار حاکم بر آن نیز این است که «برادرت را یاری کن چه حق باشد چه باطل».

وی افزود: جامعه حق نیز شاخص‌های مخصوص به خود دارد و در این جامعه، بشر از خودمحوری رها شده و خداوند را محور قرار داده است و شعار آن نیز «حق را یاری کن چه برادر باشد چه نباشد.» اما دستیابی به این حق و عدالت در جامعه قطعا آسان نبوده و مستلزم جنگ و دادخواهی است.

نظری، با اشاره به امکان تبدیل جامعه حق به باطل، اظهار کرد: در جامعه باطل، پرچم حرکت به سمت ضدارزش‌ها بوده و ویژگی‌هایی چون عدالت و اخلاق در آن قدرت به شمار نمی‌رود، در حالی که جامعه حق عکس آن است. پیامبر اکرم(ص) آمد و ارزش‌های قبلی را عکس کرد و حرکت جامعه را تغییر داد. علی رغم این‌که در جامعه باطل و حق، حرکت وجود دارد ولی جامعه دارای شبهه حرکت نمی‌کند.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: تغییر جامعه باطل به جامعه حق بسیار راحت و مسیرش روان‌تر است زیرا جامعه حق بر اساس عقلانیت پایه‌گذاری شده و ارزش‌های آن فطری و مشخص هستند که هر انسانی به سمت آن‌ها سوق دارد ولی تبدیل جامعه حق به باطل به راحتی انجام پذیر نیست و جامعه باید از تونل شبهه رد شود.

وی با اشاره به نمود تاریخی عبور یک جامعه حق از تونل شبهه، ادامه داد: پیامبر اکرم(ص) آمد و با تغییر بت‌پرستی به خداپرستی و تشکیل حکومت اسلامی، تعصب را از بین برد و سپس جامعه اسلامی را تحویل امام علی(ع) داد اما در تاریخ می‌بینیم که وقتی حکومت تحویل امام علی(ع) داده شد و مردم ارتباطشان با پیامبر(ص) قطع شد، جنگ جمل رخ داد که نمود عینی وجود شبهه است. در این جنگ، مسلمانان نه با کفار بلکه با مسلمانان درگیر شدند و شبهه که به عبارتی «شبیه حق» است، به میان آمد.

نظری، گفت: در جنگ جمل، همه نماز می‌خواندند، همه اهل دین و اسلام بودند و پیامبر (ص) و قرآن کریم را قبول داشتند ولی نسبت به امامت علی(ع) شبهه ایجاد شده بود و نمی‌دانستند باید با امام علی(ع) و یا با کسی غیر از علی(ع) بیعت کنند.

استاد حوزه و دانشگاه، افزود: جنگ جمل به اتمام رسید ولی شبهه حل نشد. این شبهه می‌توانست با تبیین، نقل روایت تاریخ و بازخوانی تاریخ حل شود ولی چون انجام نگرفت، تبدیل به شک شد. مردم در جنگ جمل، امام علی(ع) را قبول داشتند اما در جنگ بعدی یعنی جنگ صفین بحث شک پیش آمد.

وی افزود: در جنگ صفین، مردم نسبت به امام علی(ع) و قرآن کریم دچار شک شدند و برای همین نیز قرآن‌ها را بر سر نیزه انداختند. فرزند شبهه، شک است و اگر جلویش گرفته نشود، شک ایجاد می‌شود و اگر جلوی شک نیز گرفته نشود، کفر ایجاد می‌شود، همان طور که در جنگ نهروان، به علی (ع) کافر گفتند و پس از آن نیز حتی به ساحت پیامبر اکرم(ص) نیز شبهاتی ایجاد شد.

نظری، با بیان این‌که از زمانی که بحث کفر به میان آمد، تخریب علی(ع) آغاز شد، گفت: وقتی امام علی(ع) باطل معرفی شد، جشن شکست علی(ع) را گرفتند و حتی زن‌ها نذر می‌کردند تا امام(ع) بعد از ضربت کشته شود و شتر قربانی کنند. پس از او نیز همین شرایط برای امام حسین(ع) پیش آمد. وقتی ارتباط مردم با پیامبر اکرم(ص) بعد از رحلتشان قطع شد، ارتباط با علی(ع) نیز قطع شد و او را کافر دانستند و پس از او نیز نوادگانش کافر نامیده شدند. تمام این اتفاقات تنها بعد از ۲۷ سال پس از رحلت پیامبر(ص) افتاد.